Witajcie! Kwestie oponiarskie są w transporcie drogowym bardzo ważne. Sprawne ogumienie to przede wszystkim bezpieczeństwo na drogach, szczególnie w sytuacji, gdy mówimy o nim w kontekście 40 tonowych zestawów. Dzisiaj wracamy do tematu i porozmawiamy o tym, jak wydłużyć okres eksploatacji opony ciężarowej. Zainteresowani? To jedziemy z tematem!
Liczba czynników, które należy brać pod uwagę pracując jako osoba odpowiedzialna za opony taboru ciężarówek w firmie transportowej wręcz poraża. Szczególnie, jeśli flota liczy sobie kilkaset zestawów, tak jak u nas. Jak wspomniałem, zależy od tego bezpieczeństwo na drogach, czego chyba nikomu nie muszę tłumaczyć, ale to nie wszystko.
W temacie opon istotne są również np. kwestie ekonomiczne, bo transport, to przecież biznes, który musi się kalkulować, a komplet 12 opon w pojeździe ciężarowym, to bez wątpienia spory koszt. Nie bez znaczenia jest także wątek ekologiczny, bo wydłużenie okresu eksploatacji opony sprzyja ochronie środowiska naturalnego.
Choć przyznać należy, że efekt ekologiczny można oczywiście osiągnąć również dzięki oponom niskoemisyjnym, które mają mniejsze przebiegi, ale rekompensują to niższym spalaniem, a tym samym zmniejszoną emisją dwutlenku węgla.
Oczywiście bezpieczeństwo, koszty eksploatacyjne i ekologia to też nie wszystko, bo np. niesprawne ogumienie może wywołać wystrzał opony, a bardzo łatwo sobie wyobrazić, jakie konsekwencje niesie za sobą takie zdarzenie. Temat jest ważny i nie jest prosty, dlatego postanowiliśmy sięgnąć po merytoryczną pomoc u specjalistów.
Wiedzy do tego filmu, jak to zwykle bywa przy tematach oponiarskich, zaczerpnęliśmy w firmie Continental, która jest partnerem odcinka. Ich specjaliści pomogli nam opracować wszystkie najważniejsze kwestie.
Postaramy się również podać wam dzisiaj szacunkowe wartości dotyczące przebiegu i okresu wytrzymałości opony ciężarowej. Oczywiście weźmiemy pod uwagę wszystkie, wpływające na to czynniki.
Jeśli was to interesuje, obejrzyjcie materiał do końca, bo zaczynamy od określenia właściwej relacji pomiędzy maksymalnym wydłużeniem życia opony, a bezpieczeństwem. Co na to wpływa?
Wytrzymałość opon – nieodpowiedni dobór opony
W świecie opon dla pojazdów ciężarowych panuje wielka różnorodność. To są produkty specjalistyczne, które muszą cechować się parametrami właściwymi do wykonywania określonych zadań. Stąd np. Continental w swojej ofercie opon służących do przewozu towarów uwzględnia różne pola eksploatacji.
Należą do nich “Autostrady”, po których jest wykonywany transport dalekobieżny i najbardziej liczy się ekologia oraz wyśrubowane normy spalania.
“Region”, gdzie opony eksploatowane są w różnych warunkach drogowych, w ruchu regionalnym, na krótszych dystansach i np. sporo skręcają.
Oraz “ON/OFF”, które uwzględnia przewóz towarów po drogach gorszej jakości, przykładowo pozbawionych nawierzchni bitumicznej.
Do tych pól eksploatacji dostosowane są różne rodzaje opon. W transporcie, który prowadzony będzie głównie po autostradach najlepiej sprawdzą się ekonomiczne opony, cechujące się niskimi oporami toczenia.
Na bardziej wymagających, nierównych drogach pewnie lepsze będą opony z podwyższoną odpornością. A jeśli transport prowadzimy w różnych, mieszanych warunkach drogowych, to powinniśmy zastosować opony hybrydowe, łączące większe spektrum cech i właściwości.
Nieodpowiednie dobranie opon do warunków, w których będą pracowały, sprzyja znacznemu przyspieszeniu ich zużycia. A wypada powiedzieć nawet, że prowadzi to do ich rychłego zniszczenia.
Jeżeli np. zestawem wyposażonym w niskoemisyjne opony autostradowe będziemy często zakręcali w miejscu na parkingu z kostki, to możemy nawet wyrwać z nich bieżnik, co się nieraz zdarzało. Tutaj kłania się kolejny czynnik.
Wytrzymałość opon – sposób jazdy
Sposób jazdy jest również istotną przyczyną, która może znacznie skrócić albo wręcz przeciwnie, wydłużyć życie opony. Gwałtowne ruszanie albo hamowanie sprawia, że przeciążenia na oponach są większe i te, siłą rzeczy, szybciej tracą bieżnik i swoje właściwości jezdne. Spokojna jazda wydłuża życie opony i tutaj dobrze jest przypomnieć sobie ecodriving.
Zachowania za kierownicą, które sprzyjają obniżeniu spalania, są również z reguły dobre dla naszych opon, więc jeśli prowadzimy pojazd zachowując zasady ecodrivingu, oszczędzamy również ogumienie. Jeśli chcecie przypomnieć sobie ten temat, to mamy kilka filmów, w których rzeczowo omawiam zasady oszczędnej jazdy ciężarówką.
A jeśli kierowca ma te tematy w poważaniu, to w skrajnym przypadku zestaw opon napędowych może załatwić na jednej trasie. Wystarczy, że wybierze się np. z cysterną w trasę górską. Przykładowo do Austrii. Masa cieczy w cysternie rozkłada się dynamicznie i dużo zależy od nachylenia terenu.
Sprawia to, że jadąc zestawem pod górę odciąża się nieco oś napędowa, więc pojazd będzie poruszał się wolniej. Zakładając, że trasa będzie nieco oblodzona, a niedoświadczony kierowca w tej sytuacji dociśnie gaz do dechy, to opony zakręcą się w miejscu, złapią wysoką temperaturę, stopią lód i z dużą siłą obrotową zetkną się z twardym podłożem.
W wyniku tego bieżnik dostaje w kość i na nowiutkiej oponie może uciec 20-50% maksymalnej żywotności. Jeśli natomiast opony są już zużyte, a my jesteśmy pechowcami, to w takiej sytuacji można je załatwić na amen. No i mamy 4 opony do wyrzucenia. Tutaj trzeba dodać jednak, że tereny górzyste ogólnie sprzyjają szybszemu zużyciu opon.
Wytrzymałość opon – stopień obciążenia
Waga przewożonych towarów ma spory wpływ na wytrzymałość opony, ale warto tu rozróżnić dwie kwestie. Pierwsza, to łamanie przepisów związanych z dopuszczalną masą całkowitą pojazdu i naciskiem osi na nawierzchnię. Przeciążając zestaw, przeciążamy również opony i ich zużycie wzrasta wtedy wykładniczo. Po prostu konstrukcyjnie przystosowane są do wytrzymania obciążeń w zakresie opisanym przez przepisy.
A co, jeśli trzymamy się DMC i nacisków? Choć nie ma już tak drastycznego przyspieszenia zużycia jak przy przeciążeniu, to opony założone na zestaw przewożący lekkie ubrania, zużyją się wolniej niż ogumienie, które na tej samej trasie dźwiga ciężkie maszyny lub meble.
Tutaj warto podkreślić, że producenci dostosowują wytrzymałość swojego produktu do przepisów. Technologia pozwala oczywiście na stworzenie takich opon, które wytrzymają więcej niż 40 ton. Continental ma np. oponę, która oferuje zwiększoną nośność i jest wykorzystywana np. w RPA i Turcji, gdzie przepisy pod względem DMC różnią się od europejskich.
Długość życia opony – ciśnienie
Na ten temat powiedzieliśmy wszystko przy odcinku o systemie ContiConnect, który powstawał również we współpracy z firmą Continental.
Materiał opracowaliśmy naprawdę bardzo szczegółowo, więc nie ma sensu się powtarzać. Jeśli was to interesuję, to link do filmu macie w opisie. Teraz powiem tylko, że odpowiednie ciśnienie, które określone jest przez producenta opony, sprzyja jej równomiernemu zużyciu. Za małe ciśnienie jest tak samo niekorzystne, jak ciśnienie zbyt wysokie.
Optymalne 9 bar pozwoli na znaczne wydłużenie żywotności opon i z tym faktem nie da się polemizować. Jedziemy dalej.
Długość życia opony – grubość bieżnika
Wszystkie opony są tak zaprojektowane, żeby mogły przejechać całą żywotność bieżnika, który w sposób naturalny ściera się wraz z liczbą pokonanych kilometrów. Tutaj warto zauważyć, że żadna opona nie ma dokładnie takich samych parametrów na całej swojej grubości.
Nówka ma większą wagę, co sprawia, że się mocniej nagrzewa oraz cechuje się wyższym spalaniem od opony, która ma już trochę kilometrów za sobą. Zwyczajnie, im mniejsza grubość bieżnika, tym mniejsze opory toczenia.
A jak grubość bieżnika wpływa na wytrzymałość opony? Przełożenie jest proste. Na świeżej, nowej oponie bieżnika jest bardzo dużo i gdy jakieś ciało stałe się weń wbije, to jest mniejsze zagrożenie, że uszkodzi oponę i przebije karkas.
Opona eksploatowana przez jakiś czas ściera się, więc warstwa bieżnika jest coraz cieńsza, co sprawia, że łatwiej będzie o przebicie niż w przypadku opony prosto z fabryki. Między innymi dlatego opony, które są już na wykończeniu cechują się niższą odpornością na uszkodzenia mechaniczne. A teraz kwestia mocno z bieżnikiem związana.
Wytrzymałość opon – nacinanie
Pogłębianie bieżnika w oponie ciężarowej można wykonać jedynie, gdy jest ona do tego przystosowana przez producenta. Dzięki nacinaniu możemy wydłużyć żywotność opony nawet o 1/4. Sprawia to, że zwiększamy przyczepność.
Po takiej operacji wykonanej na oponie, jej parametry jezdne będą bardzo podobne do tych, które prezentuje nówka. Z drugiej strony, odległość rowka bieżnika od karkasu i od opasań zmniejsza się w wyniku nacinania, co też ma wpływ na wytrzymałość w przypadku ewentualnego najechania na jakieś ostre przedmioty.
Nacinanie musi przebiegać w odpowiedni sposób i z wykorzystaniem właściwych narzędzi. Producenci dostarczają specjalną instrukcję, która pokazuje jak ten proces powinien wyglądać. Jeśli wszystko zostanie wykonane dobrze, to nacięta opona przejedzie jeszcze wiele kilometrów. Pomimo tego, niektórzy kierowcy myślą, że nacinana opona jest oponą wybrakowaną. To nieprawda.
Długość życia opony – rotacja
Na długość życia opony wpływa również odpowiednie zarzadzanie jej zużyciem, co już nie zależy od kierowcy, a raczej od osoby odpowiedzialnej za ten obszar w firmie transportowej. Rotacja jest łatwym sposobem, który umożliwia równomierne ścieranie się bieżnika, a to skutkuje wydłużeniem jej życia.
Są różne sposoby. Można przekładać koła na tej samej osi. Można zamieniać koła wewnętrzne z zewnętrznymi w bliźniaku. Zamieniać koła na jednej osi w naczepie z kołami na innej osi. W grę wchodzi również rotacja opon przyczepy z pierwszej osi na trzecią, z trzeciej na drugą i z drugiej na trzecią. Możliwy jest też obrót opony na obręczy przy niezmienionej pozycji w pojeździe.
Wszystkie te manewry pomagają lepiej wykorzystać bieżnik opony, który – dzięki nim – zetrze się równomiernie i będzie go można poddać np. nacinaniu. To wszystko jest ze sobą powiązane.
Długość życia opony – uszkodzenia i wady fabryczne
Pozostałymi czynnikami, które sprzyjają szybszemu zużyciu opon są uszkodzenia i wady fabryczne.
Te pierwsze często eliminują ogumienie z użycia, i choć niektóre zniszczenia da się naprawić to np. przebicia boku, uszkodzenia barku czy zniszczenie albo przerdzewienie konstrukcji opony są już nie do odwrócenia. W przypadku wady fabrycznej mamy większe pole do popisu, bo wystarczy, że oponę poddamy procesowi reklamacji, który daje nam szansę, że w zamian trafi do nas nowy i pozbawiony problemów produkt.
Do częstych wad należą pęknięcia w rowkach czy zapadanie żebra opony. Rzadką, ale na pewno spektakularną wadą będzie separacja ściany bocznej.
Ile lat wytrzyma opona? Ile kilometrów przejedzie?
Ile kilometrów może przejechać opona ciężarowa zanim będzie nadawała się do wyrzucenia? To zależy m.in. od wszystkich czynników, które wymieniłem w tym odcinku, ale nie tylko.
Maksymalny przebieg zależy również od rodzaju opony. Ta założona na naczepie zrobi o wiele więcej kilometrów niż opona napędowa, na którą na co dzień działają o wiele większe przeciążenia. Jeśli weźmiemy pod uwagę eksploatację opon ciężarowych w ruchu dalekobieżnym, to średnio w Polsce opona jest w stanie przejechać około 140 tys. km rocznie.
Maksymalną żywotność osiągniemy, gdy połączymy dobrej jakości ogumienie, z właściwym doborem do warunków użytkowania, odpowiedzialnym zachowaniem kierowcy i regularną opieką serwisową. Biorąc to wszystko pod uwagę możemy spróbować odpowiedzieć na pytanie, ile lat wytrzymuje opona ciężarowa.
W tradycyjnej flocie transportowej, która jeździ po zróżnicowanym, ale raczej płaskim terenie, żywotność opony to około 3 lata. Łącząc wszystko do kupy wychodzi na to, że średnio opona ciężarowa jest w stanie przejechać około 400 tys. kilometrów. Choć oczywiście to wszystko zależy, bo może być zarówno krócej, jak i dłużej. To tylko przybliżony, uogólniony szacunek.
Podsumowanie
Na dzisiaj kończymy. Mamy nadzieję, że tematy oponiarskie was zainteresują, bo nam przypadły do gustu. Jeśli tak, to napiszcie o tym w komentarzach. Już teraz mamy pomysły na kolejne odcinki z tej serii, w których realizacji również pomoże nam Continental. Zostawcie suba, żeby ich nie przegapić.
Życzę szerokości z CplusE. Do zobaczenia.