Witajcie! Odprawa celna – rzecz jasna – nie dotyczy wszystkich transportów, więc nie jest zmartwieniem każdego z nas, bo obecnie spora grupa kierowców w Europie nie wyściubia nosa poza strefę Schengen. Nie oznacza to jednak, że wiedza dotycząca procedur celnych wam się nie przyda. Dlaczego?
Zapraszam CplusE, jedziemy z tematem!
Przede wszystkim dlatego, że nie wiadomo, kiedy wypadnie wam trasa do Rosji czy Ukrainy, albo np. do Norwegii, która nie jest krajem członkowskim UE i przepisy o wolnym handlu również nie mają tam zastosowania. Ale to nie wszystko.
Nie wiadomo bowiem, co będzie z Wielką Brytanią po brexicie. Trudno teraz wyrokować, bo wciąż trwają przepychanki polityków, ale zasady współpracy Unii Europejskiej z wyspiarzami na pewno się zmienią, również w kontekście ceł, ale tym tematem zajmę się, jak będą znane konkrety, a to pewnie stanie się nieprędko.
Przepisy
Procedury celne – w omawianym dzisiaj kontekście – regulowane są przez wspólnotowy kodeks celny, który jest po prostu najważniejszym źródłem przepisów prawa celnego w Unii Europejskiej. Jego zapisy obowiązują, rzecz jasna, również w Polsce. Zawiera on przepisy wymiany towarów wewnątrz wspólnoty oraz określa wspólną taryfę i przepisy celne w stosunkach z państwami trzecimi.
I właśnie ze wspólnotowego kodeksu celnego wynikają również wszystkie procedury, które nakładają na kierowców szereg obowiązków przy eksporcie towarów poza Unię Europejską oraz imporcie spoza wspólnoty. Oczywiście w tym kontekście ważne są również inne akty prawne, takie jak np. międzynarodowa konwencja TIR, ale nie da się na raz opowiedzieć o wszystkim, więc rozwinięcie tego tematu zostawimy pewnie na inną okazję.
Odprawa celna
Z przepisów unijnych wynika wiele, ale z punktu widzenia kierowcy najważniejsza jest konieczność przeprowadzenia odprawy celnej. Zanim jednak przejdziemy do obowiązków ciążących – w tym kontekście – bezpośrednio na kierowcy, wypada wspomnieć o odprawie celnej w ujęciu ogólnym.
Jej celem jest weryfikacja czy obrót towarowy z krajami spoza wspólnoty europejskiej odbywa się zgodnie z międzynarodowymi umowami i obowiązującym prawem. W jej trakcie sprawdza się wszystkie dokumenty oraz porównuje zadeklarowane w nich informacje ze stanem faktycznym, np. ilością i rodzajem towaru na pace.
Każdy przedsiębiorca, który dokonuje transakcji obrotu towarami z krajami poza Unią Europejską jest zobowiązany do prowadzenia odprawy celnej zarówno przy exporcie, jak i imporcie. Obowiązek ciąży na przedsiębiorcy, ale to kierowcy w niej uczestniczą, dlatego każdy z nas powinien pamiętać o kilku istotnych rzeczach.
Dokumenty
Na początek, dokumenty. Co trzeba mieć przy sobie w trakcie odprawy celnej? W zasadzie to w dużej mierze zależy od transportowanego towaru oraz od tego czy odprawa jest robiona w kontekście importu czy eksportu. Są jednak pewne podstawowe rzeczy ogólne, o których trzeba wiedzieć.
Kluczową sprawą jest faktura handlowa, która jest w zasadzie jednym z najważniejszych dokumentów, bo zawiera podstawowe dane dotyczące towaru. Jego rodzaj, nazwę, ilość, cenę jednostkową, wartość ogółem czy kraj pochodzenia (przy imporcie). Bez niej odprawa się nie odbędzie.
Kolejna sprawa to certyfikaty. Dobrym przykładem jest tutaj elektronika importowana do Unii Europejskiej np. z Chin. Jeśli mamy ją na kontenerze, to należy upewnić się, że do dokumentacji otrzymanej od przewoźnika mamy dołączony certyfikat CE, który potwierdza, że towar został wyprodukowany zgodnie z wymogami unijnymi.
Następną grupą dokumentów ważnych przy odprawie celnej są świadectwa pochodzenia. Określają one miejsce wyprodukowania przewożonego towaru, a wystawiane są zazwyczaj przez izbę handlową danego kraju. Są również podstawą np. do ubiegania się o zastosowanie ulgowych taryf celnych.
Kolejna rzecz to prawidłowo wypełniony list przewozowy CMR, a już poza odprawą istotny jest paszport. Co niby jest oczywiste, ale zdarza się, że kierowcy o tym zapominają, a bez niego poza unię przecież się nie wyjedzie. Kończąc ten temat, dokumentacja jest superważna przy odprawie celnej i należy upewnić się zawczasu, czy wszystkie papiery się zgadzają.
Przebieg odprawy celnej
Teraz ważne info dla początkujących. Jak przebiega cały proces odprawy celnej? Zaczyna się od tego, że – jako kierowcy – komplet dokumentów otrzymujecie od eksportera albo importera. Z nimi oraz towarem musicie zgłosić się do agencji celnej z którą przedsiębiorca transportujący towar ma podpisaną umową. Jeśli to import, to po przyjechaniu do kraju przed rozładunkiem, a jeśli eksport, to przed wyjazdem.
Pracownicy agencji celnej weryfikują wszystkie dokumenty i sprawdzają ich zgodność ze stanem faktycznym. Następnie – w przypadku eksportu – zakładane są plomby celne, a przy imporcie plomby są zdejmowane.
Nie jest obojętne to, gdzie odbędzie się taka odprawa. Procedura musi być przeprowadzona w miejscu do tego wyznaczonym, uznanym przez agencję celną bądź urząd. My w Omedze Pilzno mamy swoją agencję oraz skład celny na terenie magazynu w Mokrzcu. Tutaj też – w określonych warunkach – mogą odbywać się odprawy.
Co bardzo ważne, nasza agencja ma wyjątkowo cenny certyfikat AEO, który daje uprawnienia do korzystania z ułatwień przy kontroli celnej. Certyfikat jest respektowany w całej Unii Europejskiej i sprawia, że przykładowo podlegamy mniejszej liczbie kontroli fizycznych i kontroli dokumentów albo mamy możliwość składania skróconej deklaracji przywozowej.
AEO to obiektywne potwierdzenie naszej wiarygodności i szczerze mówiąc nie każdy może się tym pochwalić, bo żeby go zdobyć, trzeba wypełnić niezwykle długą listę warunków i wymogów.
Ok, wróćmy do tematu odprawy. Na koniec odprawy celnej kierowca otrzymuje dokument eksportowy i w zasadzie może jechać za granicę. Przy imporcie otrzymuje się zgodę na rozładunek. I to tak naprawdę wszystko. Ale mówimy tu o sytuacji, w której nie ma żadnych nieprawidłowości. A co może pójść nie tak?
Błędy kierowców
Rozmawiałem z pracownikami jednej agencji celnej, żeby dowiedzieć się z jakimi błędami kierowców mają tam najczęściej do czynienia. Chodziło mi o takie sytuacje, które utrudniają albo uniemożliwiają przeprowadzenie odprawy, co dla kierowcy może być sporym kłopotem. Najczęściej zdarzają się dwie sytuacje.
Przede wszystkim – braki w dokumentacji. Niezależnie od tego czy papierów brakuje, bo je zgubiliśmy, czy np. nie dał ich nam eksporter lub importer, jeśli nie mamy w trakcie odprawy któregoś ważnego dokumentu, np. świadectwa pochodzenia, skutecznie uniemożliwi to przeprowadzenie odprawy celnej.
Drugą często powtarzającą się sytuacją, co już w dużej mierze omówiłem w odcinku o lince celnej, jest nieuprawnione i przedwczesne zerwanie plomby z naczepy. Przedwczesne, czyli przed dokonaniem ostatecznej odprawy celnej. Może to narobić nam kłopotów, także finansowych, bo w takiej sytuacji niewykluczone jest nałożenie kary pieniężnej przez Urząd Celno-Skarbowy. Warto się tego wystrzegać.
Podsumowanie
Podsumowując, do obowiązków kierowcy przy odprawie celnej należy przede wszystkim posiadanie i okazanie kompletu dokumentów odpowiednich do wykonania przewozu danego towaru. Zgłoszenie się z tym do agencji celnej, a później dowiezienie towaru do celu przeznaczenia. Nie mniej, nie więcej.
Na ten temat można byłoby jednak mówić jeszcze przez wiele godzin, bo wszystko omówiłem skrótowo, jednakże – z racji formy naszego kanału – tutaj stawiamy kropkę.
Życzę szerokości z CplusE, do zobaczenia.